Od dawna wiadomo, że właściwości klimatu szczególnie terenów leśnych, korzystnie wpływają na zdrowie człowieka. Dlatego zabiegamy o ciągłe zwiększanie lesistości kraju, jak również zwiększanie powierzchni zadrzewień śródpolnych na nieużytkach rolniczych i terenach podmokłych.
Wiele gatunków drzew i krzewów posiada właściwości bakteriobójcze. Klimat kompleksów leśnych znacznie różni się od otaczających ich terenów przede wszystkim większą wilgotnością powietrza oraz częstszymi burzami. Ponadto posiada kojący wpływ na układ oddechowy.
Wpływ pogody na człowieka /biometeorologia/
Ludzkość od wieków zajmuje się pogodą. Skłonność do pojawiania się pewnych zjawisk pogodowych w określonych porach roku doprowadziła do powstania rozmaitych powiedzeń, przysłów i mądrości ludowych. Człowiek, podobnie jak inne organizmy żywe posiada swój zakres tolerancji na poszczególne składniki pogody. Skrajne wartości ciśnienia atmosferycznego, temperatury powietrza czy nasłonecznienia, powodują zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, a nawet śmierć.
Warunki pogodowe sprzyjające z biologicznego punktu widzenia występują podczas ładnej pogody oraz podczas jej uspokajania się po przejściu złej pogody. Zaznacza się wtedy dodatni wpływ wysokiego ciśnienia, brakuje natomiast napływu obcych mas powietrza. Piękna pogoda może jednak wywołać obciążenie organizmu z powodu ciepła /lato/. W zimie podczas pięknej bezchmurnej pogody występują częste inwersje temperatury, uniemożliwiające cyrkulacje powietrza. Biologicznie niekorzystnym układem jest zmiana pogody. Krytyczny jest moment na obszarze który znalazł się na tylnej stronie frontu ciepłego i chłodnego. Wówczas cierpią chorzy na migrenę, bardziej bolą stawy reumatyków, dają znać o sobie kamienie żółciowe i nerkowe /kolki/, ludzie z niskim ciśnieniem skarżą się na zawroty głowy. Coraz częściej w prognozach meteorologicznych ukazują się komunikaty dotyczące sytuacji biometeorologicznej.
Oto-głównie letnie-zwiastuny ładnej pogody
- Rosa wieczorem i rano
- Mgły wieczorne i nocne rozpływające się rano
- Pojawiające się latem przed południem kłębiaste pojedyncze chmury, które znikają pod wieczór
- Wiatry wschodnie latem
- Jasny „biały” zachód słońca
- „Biały” wschód słońca
- Jasny wschód księżyca w czasie pełni
- Wzmagający się po bezwietrznej nocy poranny wiatr zmniejszający się od godzin popołudniowych
- Spokojna praca pająków i mrówek
- Wysoki lot jaskółek
- Pionowe unoszenie dymu
- Wieczorne pojawienie się komarów latem
Złą pogodę latem wróżą:
- Czerwony wschód i zachód słońca
- Blady lub żółty wschód księżyca czasie pełni
- „Halo” wokół księżyca
- Pojawienie się chmur pierzastych lub „baranków”
- Wiatr wieje z zachodu
- Chmury kłębiaste wędrują w innym kierunku, niż wieje wiatr nisko przy ziemi
- Chmury kłębiaste nie zanikają po południu, lecz się gromadzą
- Parne powietrze, chmury kłębiaste rosną ku górze, brak wiatru
- Płożenie się dymu
- Jaskółki latają nisko
- Mrówki pracują intensywnie i chowają się
- Pszczoły spieszą do uli
- Ślimaki wpełzają na drzewa i kamienie
- Bociany ochotnie wychodzą na łąki
- Pająki polują podczas upału
- Ważki latają nerwowo i nisko
Pewnym źródłem wiedzy o pogodzie są chmury:
- Deszczonośny Stratus, są to płaskie, niskie chmury, które przekształcając się, już jako Nimbostratus, zwiastują szybkie opady (niskie, piętrzące się i siniejące kłęby)
- Najwcześniej złą pogodę zapowiadają chmury wysokie, jak Cirrus i Cirrostratus (włókna i pióra- tworzą „halo” wokół słońca, są rodzajem zamglenia, ich zanikanie wróży dobrą pogodę)
- Cumulus wróży ładną pogodę, lecz gdy przeradza się stopniowo w Cumulonimbus zwiastuje gwałtowną burzę, zwłaszcza, gdy przypomina przewężone pośrodku kowadło
Słowniczek
Atmosfera-powłoka ziemi, z której w dolnych warstwach (do około 15 km) zachodzą zjawiska pogodowe. Składa się z 78% azotu i 21% tlenu. Resztę 1% stanowią inne gazy ważne dla przebiegu pogody np.: dwutlenek węgla, ozon, tlenki azotu, siarki i inne.
Chmury-ochładzanie się powietrza w górnych warstwach atmosfery prowadzi do kondensacji pary wodnej i powstawania chmur. Woda w stanie płynnym może spaść na ziemię jako opad lub też ponownie wyparować (zanik chmury bez deszczu)
Burza-wynik szybkiego wznoszenia się wilgotnego i ciepłego powietrza. Tworzą się przy tym typowe chmury burzowe (Cumulonimbus), wywołujące silne opady. Burzy towarzyszą silne wyładowania elektryczne, widoczne jako błyskawice.
Deszcz-rodzaj opadu składającego się z kropli wody o średnicy do 6mm. Krople deszczu rosną w wyniku zderzania się bardzo małych kropelek wody i cząsteczek lodu do momentu, gdy stają się dostatecznie ciężkie, aby spaść na ziemię. Bardzo drobne krople wody powodują mżawkę.
Dziura ozonowa-niszczenie warstwy ozonowej, szczególnie w stratosferze, na skutek emisji rozmaitych szkodliwych związków antropogenicznych (chlorowęglowodory, podtlenek azotu ), z którym związany jest wzrost dopływu promieniowania ultrafioletowego do powierzchni ziemi. Ozon jest, obok pary wodnej i dwutlenku węgla ważnym gazem absorbującym promieniowanie i decydujący o jego ilości na ziemi.
Efekt cieplarniany-warstwy powietrza znajdujące się nad ziemią ogrzewają jej powierzchnie, podobnie jak szkło cieplarni.
Promieniowanie słoneczne jest częściowo absorbowane przez podłoże i wytwarza się ciepło. Wieloatomowe cząsteczki gazów śladowych zmniejszają wypromieniowanie ciepła przez Ziemię i na ziemi robi się cieplej.
Kwaśny deszcz-określenie opadów z wyraźnymi śladami zawartości kwasu siarkowego i azotowego,
Niż-obszar niskiego ciśnienia, na którym zachodzi wirowy ruch mas powietrza. Tworzą się tam fronty chłodny i ciepły, rozwijają się chmury. Na obszarze niżu zachodzą ważne zjawiska pogodowe: wiatry, burze, opady.
Oberwanie chmury-gwałtowny- opad deszczu, w wyniku którego w Europie Środkowej może spaść 60 i więcej litrów wody na metr kwadratowy w ciągu godziny.
Wiatr-zjawisko polegające na wyrównaniu ciśnienia atmosferycznego między dwoma miejscami. Z miejsca o wyższym ciśnieniu powietrze przepływa do miejsca o ciśnieniu niższym.
Wyż-obszar wysokiego ciśnienia atmosferycznego, w obrębie którego zstępujący ruch powietrza powoduje zanikanie chmur i piękną pogodę. Stała strefa wysokiego ciśnienia występuje pomiędzy 20 a 30 stopniem szerokości geograficznej.
Opracował na podstawie materiałów
Kozienickiego Parku Krajobrazowego
Marian Górniak
